Hướng Dẫn Chi Tiết cách mặc hakama Chuẩn Xác Theo Truyền Thống Nhật Bản

Hakama là một trang phục truyền thống mang tính biểu tượng sâu sắc của Nhật Bản, gắn liền với hình ảnh những chiến binh samurai và các buổi lễ nghi võ đạo trang trọng. Đối với nhiều người, việc nắm vững cách mặc hakama không chỉ là kỹ năng cá nhân mà còn là sự tôn trọng văn hóa. Bài viết này sẽ cung cấp quy trình mặc hakama chi tiết, tập trung vào việc giữ form dáng hoàn hảo và bảo toàn ý nghĩa của năm nếp gấp (Godan). Đây là kỹ năng cơ bản mà mọi học viên võ thuật hay người yêu văn hóa Nhật Bản cần thuần thục.

Ý Nghĩa Văn Hóa và Cấu Trúc Cơ Bản của Hakama

Hakama (袴) là một loại trang phục truyền thống của Nhật Bản. Nó được thiết kế giống như một chiếc váy rộng hoặc quần ống rộng với nhiều nếp xếp ly tinh tế. Hakama được buộc cố định ở thắt lưng và thường dài đến mắt cá chân.

Trang phục này ban đầu được mặc bởi giới quý tộc và chiến binh samurai. Nó cung cấp sự thoải mái tối đa, cho phép họ cưỡi ngựa và di chuyển linh hoạt trong chiến đấu. Từ thế kỷ 16 đến 18, Hakama trở nên phổ biến rộng rãi.

Phân Loại Chính Của Hakama

Việc hiểu các loại Hakama giúp người mặc lựa chọn chính xác cho từng mục đích sử dụng. Có ba kiểu Hakama chính được sử dụng phổ biến trong lịch sử và hiện đại.

Andon Bakama

Andon Bakama (行灯袴), hay còn gọi là Hakama đèn lồng, là kiểu Hakama truyền thống. Đây là loại được sử dụng phổ biến nhất hiện nay cho các sự kiện trang trọng.

Kiểu này có hình dáng giống váy hoàn toàn, không có phần chia ống chân bên trong. Nó được người Nhật mặc trong những sự kiện quan trọng và không phù hợp cho việc vận động mạnh.

Alt: Hình ảnh Ukiyoe mô tả giới quý tộc thời phong kiến đang mặc Hakama, nhấn mạnh vai trò lịch sử của trang phục này trong văn hóa Nhật Bản.

Umanori Hakama

Umanori (馬乗り), có nghĩa là Hakama cưỡi ngựa, là loại Hakama có dạng quần ống rộng. Kiểu này có phần chia ống chân rõ ràng, giúp người mặc dễ dàng ngồi trên lưng ngựa.

Các chiến binh samurai thời phong kiến ưa chuộng Umanori vì tính thực dụng cao. Nó bảo vệ đôi chân khỏi bụi bẩn và cành cây khi di chuyển.

Nobakama

Nobakama (野袴), hay cánh đồng Hakama, là phiên bản bình dân. Nó được thiết kế rộng rãi ở phần thân trên nhưng lại ôm sát ở phần chân.

Loại Hakama này dành riêng cho người lao động. Thiết kế giúp họ làm việc hiệu quả ngoài đồng ruộng hoặc trong các khu vực cần sự gọn gàng.

Ý Nghĩa Sâu Sắc Của Các Nếp Gấp (Godan)

Một chiếc Hakama đạt chuẩn có bảy nếp gấp, năm ở phía trước và hai ở phía sau. Những nếp gấp này được gọi là Godan và đại diện cho bảy đức tính của Bushido (võ sĩ đạo).

Năm nếp gấp phía trước tượng trưng cho Jin (nhân), Gi (nghĩa), Rei (lễ), Chi (trí), và Shin (tín). Hai nếp gấp phía sau đại diện cho Koh (khảo – sự hiếu học) và Sei (chính – sự công bằng). Giữ gìn nếp gấp là giữ gìn tinh thần võ đạo.

Chất Liệu và Màu Sắc Của Hakama

Sự lựa chọn chất liệu Hakama phụ thuộc vào mục đích sử dụng, độ bền và mức độ trang trọng cần thiết.

Các Loại Chất Liệu Phổ Biến

Bông Shoaizome

Shoaizome là chất liệu bông được nhuộm màu xanh chàm tự nhiên từ vùng Bushu. Đây là lựa chọn truyền thống và cao cấp, được các chiến binh yêu thích.

Loại vải này có đặc tính kháng khuẩn và chống mùi hôi tự nhiên. Màu xanh chàm của Shoaizome sẽ thay đổi đẹp mắt theo thời gian do sự phai màu tự nhiên.

Tetron

Tetron là một loại vải tổng hợp được tạo ra bởi doanh nghiệp Toray của Nhật Bản. Nó là hỗn hợp của 65% polyester và 35% rayon, nổi tiếng về độ bền và giá thành kinh tế.

Tetron rẻ hơn Shoaizome khoảng ba lần. Nó rất nhẹ, bền và đặc biệt giữ nếp gấp tốt ngay cả sau khi giặt. Đây là lựa chọn lý tưởng cho các học viên võ thuật.

Alt: So sánh chất liệu Tetron và Shoaizome dùng để may Hakama, thể hiện tính ứng dụng và độ bền của vải Tetron đối với các học viên võ thuật.

Polyester và Linen Pha Trộn

Sự pha trộn giữa polyester siêu mềm và linen (lanh) mang lại sự thoải mái tối đa. Loại vải này có độ đứng phom vừa phải nhưng đảm bảo sự thoáng mát.

Hakama làm từ chất liệu này rất nhẹ và mau khô sau khi giặt. Chúng thích hợp cho những người cần mặc trang phục thường xuyên trong môi trường ẩm ướt hoặc nóng.

Quy Tắc Về Màu Sắc

Theo truyền thống, Hakama thường được nhuộm màu đen hoặc màu tối. Điều này nhằm tạo sự tương phản với phần áo trắng bên trên (Keikogi hoặc Kimono).

Sự kết hợp này gợi lên hình ảnh Taiji (Thái cực), đại diện cho sự cân bằng âm dương. Tuy nhiên, ngày nay màu sắc đã trở nên đa dạng hơn.

Trong các môn võ thuật, màu sắc Hakama được quy định cụ thể: Aikido (đen hoặc xanh đậm), Iaido (đen hoặc trắng), Kyudo (đen hoặc xanh đậm), và Kendo (xanh đậm). Phụ nữ trong lễ tốt nghiệp thường mặc các màu sáng hơn như đỏ, tím, hoặc xanh lá.

Chuẩn Bị Trang Phục và Cơ Sở Vật Chất

Trước khi bắt đầu quy trình cách mặc hakama, cần đảm bảo trang phục bên trong được cố định chắc chắn. Việc này giúp Hakama giữ được form dáng hoàn hảo nhất.

Trang Phục Lót Bên Trong

Nam giới thường mặc Kimono hoặc Keikogi (áo võ phục) bên trong. Trang phục này phải được cố định bằng một chiếc thắt lưng truyền thống (Obi).

Đối với nữ giới, Kimono hoặc áo võ phục cũng được thắt bằng Obi. Obi phải được thắt đủ chặt để giữ cố định thân trên nhưng không gây khó chịu.

Vai Trò Của Thắt Lưng Obi

Thắt lưng Obi đóng vai trò nền tảng cho Hakama. Hakama không giữ cố định trang phục bên trong; nó chỉ là lớp ngoài.

Obi phải được thắt ở vùng eo, đảm bảo vị trí ngang rốn hoặc hơi cao hơn. Vị trí này sẽ quyết định độ cao của Hakama khi mặc.

Nhận Diện Các Bộ Phận Của Hakama

Hakama bao gồm các bộ phận chính: Thân trước, Thân sau (Koshiita), và các sợi dây buộc (Himo).

• Koshiita: Đây là phần bảng cứng hình tam giác hoặc hình thang ở lưng quần. Nó giúp cố định Hakama và giữ cho lưng luôn thẳng.
• Himo: Gồm hai sợi dây dài phía trước (Maebi Himo) và hai sợi dây ngắn hơn phía sau (Ushiro Himo).

Kỹ Thuật Cốt Lõi: Hướng Dẫn Từng Bước Mặc Hakama Chuẩn Xác

Quy trình mặc Hakama đòi hỏi sự tỉ mỉ để giữ các nếp gấp hoàn hảo và tạo sự cân đối. Kỹ thuật này áp dụng cho cả Hakama nam và nữ.

Bước 1: Đặt Vị Trí Hakama

Đầu tiên, cầm Hakama bằng cách giữ phần Koshiita ở lưng. Trượt Hakama qua hai chân như một chiếc quần (đối với Umanori) hoặc một chiếc váy (đối với Andon Bakama).

Xác định vị trí Hakama trên hông. Cạnh trên của Koshiita phải nằm ngay trên Obi hoặc phần trên cùng của Kimono/Keikogi.

Bước 2: Cố Định Dây Buộc Trước (Maebi Himo)

Lấy hai sợi dây buộc dài phía trước (Maebi Himo). Kéo chúng ra sau lưng và bắt chéo chúng ở vùng thắt lưng.

Đảm bảo rằng dây buộc không bị xoắn. Sau đó, kéo hai đầu dây về phía trước, đưa qua eo một vòng. Vị trí này giúp Hakama ôm sát hông.

Bước 3: Thắt Nút Cơ Bản (Phần Trước)

Buộc hai sợi dây Maebi Himo thành một nút thắt cơ bản (nút vuông) ở phía trước bụng. Nút thắt này phải nằm chính giữa và đủ chặt để giữ Hakama.

Sau khi thắt nút, giữ hai đầu dây còn lại. Đặt chúng lên phía trên của nút thắt vừa tạo. Hai dây này sau đó sẽ được sử dụng để cố định Koshiita ở bước sau.

Bước 4: Cố Định Phần Thân Sau (Koshiita)

Giữ Koshiita bằng tay và ấn nhẹ nó xuống. Koshiita phải nằm vừa vặn vào khoảng trống giữa phần lưng và Obi.

Phần Koshiita có một chiếc muỗng nhỏ (Heru) được cài vào Obi. Điều này nhằm giữ cho Hakama không bị trượt xuống.

Bước 5: Buộc Dây Buộc Sau (Ushiro Himo)

Lấy hai sợi dây buộc ngắn phía sau (Ushiro Himo). Kéo chúng về phía trước bụng, luồn chúng phía dưới hai sợi Maebi Himo đã cố định ở Bước 3.

Đưa hai dây Ushiro Himo lên trên và bắt chéo nhau. Sau đó, kéo căng chúng quanh thắt lưng một vòng để khóa vị trí của Koshiita.

Bước 6: Hoàn Thiện Nút Thắt Musubi (Nơ Hakama)

Đây là bước quan trọng nhất, tạo ra nơ Hakama truyền thống (Musubi). Nơ này thường được thắt ở phía trước, phía trên nút thắt cơ bản đã tạo ở Bước 3.

Thắt hai dây Ushiro Himo thành một chiếc nơ phẳng, gọi là Musubi. Nơ phải nằm ngay trên nút cơ bản và các nếp gấp của nó phải đối xứng.

Kỹ Thuật Thắt Musubi Chuẩn

1. Bắt chéo hai dây Ushiro Himo ở phía trước.
2. Tạo một vòng lặp bằng dây bên trái.
3. Quấn dây bên phải quanh vòng lặp đó và luồn qua lỗ để tạo thành nơ.
4. Kéo căng và làm phẳng nơ. Kích thước nơ nên vừa phải, không quá lớn.

Bước 7: Điều Chỉnh Các Nếp Gấp

Sau khi Hakama đã được cố định hoàn toàn, bước cuối cùng là điều chỉnh. Đảm bảo năm nếp gấp phía trước và hai nếp gấp phía sau nằm thẳng và rõ ràng.

Vuốt nhẹ Hakama từ thắt lưng xuống dưới. Tránh kéo căng hoặc làm nhăn nếp gấp. Việc giữ các nếp gấp là yếu tố quan trọng nhất để duy trì tính thẩm mỹ và ý nghĩa của Hakama.

Alt: Hình ảnh người đàn ông mặc Hakama nam màu đen trang trọng cùng áo Haori trong một dịp lễ nghi quan trọng, minh họa cách cố định Koshiita chuẩn xác.

Hakama Dành Cho Phụ Nữ: Đặc Điểm và Lễ Phục

Hakama nữ có một số khác biệt so với Hakama nam, chủ yếu về chiều dài và mục đích sử dụng trong các dịp lễ.

Chiều Dài và Phong Cách

Vào thời Taisho, Hakama được nữ sinh mặc như một loại đồng phục học đường. Hakama dành cho nữ thường ngắn hơn, chỉ đến bắp chân.

Phần chân hở ra thường được che bằng vớ đen cao hoặc bốt ngắn. Ngày nay, Hakama thường được mặc với furisode (loại Kimono tay dài) trong lễ tốt nghiệp.

Trang Phục Miko

Miko (thiếu nữ ở đền thờ Thần đạo) cũng mặc Hakama. Họ mặc Chihaya (áo trắng) và Hakama màu đỏ rực rỡ.

Sự kết hợp màu sắc này mang tính biểu tượng tôn giáo và lễ nghi cao. Hakama của Miko thường là loại Andon Bakama để giữ được sự trang nghiêm.

Alt: Trang phục truyền thống của Miko bao gồm áo trắng Chihaya và Hakama đỏ, minh họa sự khác biệt về màu sắc và phong cách Hakama nữ.

Các Vấn Đề Thường Gặp Khi cách mặc hakama

Mặc Hakama đúng cách đòi hỏi thực hành. Có một số lỗi phổ biến mà người mới thường mắc phải, ảnh hưởng đến sự thoải mái và vẻ ngoài.

Nếp Gấp Bị Mất (Pleats)

Đây là vấn đề phổ biến nhất, đặc biệt với Hakama làm từ Shoaizome. Để giữ nếp gấp, cần phải gấp Hakama theo đúng quy trình ngay sau khi cởi.

Khi ngồi hoặc đứng, người mặc cần tránh làm nhăn phần Hakama ở đầu gối. Sự cẩn thận trong di chuyển là chìa khóa để bảo tồn Godan.

Hakama Bị Trượt Xuống

Nếu Hakama bị trượt, nguyên nhân thường do Obi bên trong được thắt quá lỏng. Obi phải tạo nền tảng vững chắc để Koshiita có thể bám vào.

Việc thắt dây Maebi Himo và Ushiro Himo đủ chặt nhưng không gây khó chịu là điều cần thiết. Cần đảm bảo Heru (móc nhỏ trên Koshiita) được cài chính xác vào Obi.

Dây Buộc (Himo) Bị Xoắn

Dây Himo bị xoắn làm mất đi tính thẩm mỹ của Hakama. Khi thực hiện các bước 2 và 5, luôn giữ dây phẳng và thẳng khi quấn quanh eo.

Nút Musubi cần được thắt gọn gàng và phẳng. Một nút thắt lỏng lẻo dễ bị bung ra khi vận động hoặc ngồi xuống.

Lựa Chọn Kích Cỡ Sai

Hakama phải được chọn đúng kích cỡ để chiều dài vừa chạm đến mắt cá chân hoặc hơi cao hơn một chút (đối với Hakama võ thuật). Nếu Hakama quá dài, nó sẽ cản trở di chuyển và dễ bị dẫm lên, làm hỏng nếp gấp.

Nếu quá ngắn, nó sẽ mất đi vẻ trang trọng. Chiều dài lý tưởng nhất thường được đo từ hông đến mắt cá chân.

Hướng Dẫn Bảo Quản và Giặt Hakama

Bảo quản Hakama đúng cách là yêu cầu bắt buộc để duy trì hình thức trang phục, đặc biệt là các nếp gấp.

Gấp Hakama Đúng Kỹ Thuật

Sau khi mặc, Hakama cần được gấp lại ngay. Quy trình gấp Hakama rất phức tạp nhưng cần thiết để giữ nếp.

1. Đặt Hakama xuống mặt phẳng sạch, trải phẳng các nếp gấp phía trước.
2. Gấp các nếp gấp từ ngoài vào trong, đảm bảo chúng thẳng hàng.
3. Xếp đôi Hakama theo chiều dọc, sau đó gấp theo chiều ngang.
4. Cuộn hoặc gấp gọn dây Himo và đặt lên trên.

Giặt Hakama Theo Chất Liệu

Việc giặt giũ cần hết sức cẩn thận, đặc biệt với Shoaizome và Tetron.

Shoaizome (Bông Nhuộm Chàm)

Vải Shoaizome dễ phai màu và cần được giặt tay bằng nước lạnh. Không sử dụng chất tẩy rửa mạnh.

Tuyệt đối không sử dụng máy sấy. Phơi khô tự nhiên ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp để giảm thiểu sự phai màu.

Tetron (Polyester)

Tetron có độ bền cao hơn và có thể giặt bằng máy ở chế độ nhẹ, nước lạnh. Dù bền hơn, vẫn nên giặt riêng để bảo vệ các nếp gấp.

Vì Tetron giữ nếp tốt, việc bảo quản sau khi giặt dễ dàng hơn. Sau khi giặt, chỉ cần treo khô hoặc sử dụng bàn là hơi nhẹ.

Giữ Gìn Nếp Gấp

Sử dụng kẹp cố định hoặc dây thun để giữ chặt các nếp gấp khi Hakama đã được gấp xong. Điều này ngăn ngừa nếp gấp bị xô lệch khi cất giữ.

Trong quá trình bảo quản lâu dài, nên treo Hakama trong túi bảo vệ, hoặc gấp gọn gàng trong tủ phẳng. Việc này đảm bảo trang phục luôn sẵn sàng cho lần mặc kế tiếp.

Alt: Minh họa chi tiết loại Umanori Hakama dạng quần, cho thấy cấu trúc ống chân tách biệt lý tưởng cho các hoạt động võ thuật hoặc cưỡi ngựa đòi hỏi sự linh hoạt.

Việc học cách mặc hakama đúng cách là một hành trình tôn trọng văn hóa và yêu cầu sự tỉ mỉ, từ việc cố định trang phục lót bằng Obi đến việc thắt nút Musubi chuẩn xác. Nắm vững kỹ thuật này không chỉ giúp trang phục giữ được form dáng hoàn hảo mà còn giúp người mặc thể hiện sự tôn kính đối với truyền thống Samurai và các giá trị của Bushido thông qua bảy nếp gấp ý nghĩa. Dù là Hakama võ thuật hay lễ phục tốt nghiệp, sự chính xác trong từng bước mặc sẽ đảm bảo tính trang nghiêm và vẻ đẹp cổ điển của trang phục này.

Ngày Cập Nhật Tháng mười một 19, 2025 by Dương Vệ

Dương Vệ

Tôi là Dương Vệ với 9 năm kinh nghiệm sống và làm việc ở Việt Nam Và Quảng Châu. Hy vọng các bài viết sẽ giúp ích cho bạn.